Als het (niet) stroomt

28 augustus was het: Aan het eind van de middag belde de postbode aan en bracht mij een grote doos. In die doos zaten de eerste gedrukte exemplaren van de ‘Wonderlijke taal der emoties’. Ik nam de doos aan, zette die op tafel en ging op de bank zitten.

Dit was het dan!
Het project waar ik bijna drie jaar aan gewerkt had!
Ik had verwacht overduidelijke blijdschap te voelen. Immers toen ik de proefdruk, begin augustus ter controle, in mijn handen hield was ik blij.

Waarom voelde ik me dan nu zo anders?

Ik voelde een matte gelatenheid en er was teleurstelling dat ik geen blijdschap voelde. Dát was immers wat ik geacht werd te voelen. Ik was in de war over wat ik niet voelde. Ik durfde de doos niet open te maken. Wat nu als ik de doos open deed en het boek zag er heel anders uit dan de proefdruk? Wat nu als er een vette rode veeg over de voorkant afgedrukt was, wat als er ineens een zwarte bladzijde in mijn boek gedrukt was. Wat als …?

Wat als het niet perfect zou zijn?

Ik had mijn hoofd al geprobeerd wijs te maken dat ik vast nog wel een schoonheidsfoutje zou vinden. Dat het niet erg was als ik het boek open zou slaan en mijn oog zou vallen op een verkeerde ‘d’ of ‘t’. Of dat er een spatie of een punt te veel of te weinig zou staan. Heus dat was écht niet erg…

Natuurlijk vindt mijn hoofd dat wél erg!

Ik trok mijn wandelschoenen aan en ging een rondje wandelen om mijn gedachten te ordenen. Tijdens het wandelen voelde ik wat traantjes opkomen. Ik probeerde me niet te schamen voor mijn tranen. De kans dat iemand ze zou zien was erg klein. Het was rustig onderweg en ik droeg een zonnebril. Ik probeerde te analyseren waar de tranen vandaan kwamen. Lag het aan de therapiesessie van die ochtend, aan het weer of aan iets anders? Was het überhaupt nodig de oorzaak te kennen?

Kennelijk was ik verdrietig en was het tijd dat ik het vat liet overstromen.

Weer thuisgekomen, stond die doos nog steeds ongeopend op tafel. Ik voelde veel spanning, mijn lijf was onrustig. In een appje vroeg een vriendin hoe ik me nu voelde. Ik zou vast trots en blij zijn, nu mijn boek klaar was!  “Eerlijk gezegd”, antwoordde ik, “voel ik me helemaal niet blij en zelfs wat verdrietig, ik snap er niets van”. Ze appte terug, dat ze het fijn vond dat ik eerlijk schreef hoe ik me voelde.

Haar woorden verschafte me helderheid in mijn gevoelens: “Jouw perfectionisme maakt angstig, het zorgt ervoor dat je liever oplost in het niets, dan dat je aandacht hebt voor een boek waarvan je niet weet hoe het valt. De trots en de boodschap raken zo overschaduwd.”

Ik wist wat me te doen stond: mijn angst direct in de ogen kijken. De onzekerheid van het niet-weten meteen oplossen op het moment dat dat kan. Ik heb níet in de hand hoe mijn boek ontvangen wordt. Ik heb niet in de hand wat ‘men’ vindt of hoe mijn woorden geïnterpreteerd worden.

Wél kan ik het spook, van een rode veeg over de omslag en een zwarte pagina in het boek, in de ogen kijken. Het ergste dat er kan gebeuren is dat ik de rode veeg en zwarte pagina aantref. Dan zou ik contact opnemen met de drukker en worden de boeken opnieuw gedrukt. Niet handig met een geplande ‘boekdag’ op 1 september. Geen wereldramp.

Ik stond op, liep naar de tafel en opende de doos. Keurig in het gelid zag ik twee stapeltjes boeken. Zo op het eerste gezicht leek de omslag in orde. Ik voelde de angst in mijn lijf afnemen. De spanning trok langzaam weg. Ik pakte een boek en sloeg het open. Geen zwarte pagina zo op het eerste gezicht. Mijn ademfrequentie daalde. Ik bladerde nog wat meer door het boek, nog steeds geen zwarte pagina. Het spookt loste op.

Ik was opgelucht.

Langzaam voelde ik de blijheid mijn lijf in stromen.

De theedoos

Vorige week was ik bij Arnie (mijn therapeut). Hij maakte thee en ik dacht na over het te kiezen theezakje uit de theedoos. De vorige keren had ik earl grey en bedacht me dat nu eens wat inventiever zou zijn en koos iets onbekends. Ik haalde het theezakje (kruidenthee) vluchtig door het hete water en observeerde hoe Arnie wel early grey koos en zijn thee donkerzwart liet kleuren. Ik dacht terug aan het jaar dat ik in Engeland au-pair was en mijn thee regelmatig op zijn Engels dronk, erg zwart en sterk mét een plons melk, soms met een beetje honing of suiker. Lekker!

Hij opende met te vertellen dat hij mijn boek ‘de wonderlijke taal der emoties’ gelezen[1] had. Bij aanvang van ons contact had ik hem gevraagd of hij bereid was om mijn (toen nog) manuscript te lezen. Het leek me een mooi startpunt van ons contact. Op deze manier gaf ik hem een gebruiksaanwijzing van mijzelf en kon ik ‘vertellen’ wat ik de afgelopen jaren aan inzichten heb opgedaan. Inzichten waar ik de komende tijd mee aan de slag wil gaan in de hoop dat mijn depressies in aantal en intensiteit afnemen. Vaak lukt het me niet on-the-spot te zeggen wat ik bedoel te zeggen. De woorden vormen zich op zo’n moment gewoon niet of ik ben teveel bezig met wat ik verwacht dat de ander zou willen horen in het gesprek. Een boek schrijven en laten lezen is wellicht een wat drastische actie, maar wel effectief. Ik vond het prettig dat hij de moeite had genomen om zich op deze manier in mijn verhaal te verdiepen.

We hadden het over de werkzaamheid van verschillende therapie vormen en ik gaf aan dat voor mij de behandelrelatie de belangrijkste werkzame stof van therapie is. Hij gaf aan dat de inhoud van een gesprek er vaak minder toe doet. Ik vertelde dat ik het daar wel mee eens ben. Aan de manier waarop iemand een verhaal vertelt kun je immers veel afleiden. Ik haalde diep adem en dacht terug aan een eerder voornemen van mij: experimenteer en oefen. Ondertussen voelde ik het schaamrood naar mijn kaken stijgen en kreeg het ook wat warmpjes, het was onzinnig wat ik ging zeggen, maar ik deed het toch. Ik zei:

“het vergt wel moed om eerlijk te vertellen hoe mijn hoofd werkt, dat kan ook bij dingen die inhoudelijk niet relevant zijn voor therapie. Neem nou bijvoorbeeld die theedoos. Ik zal je vertellen wat ik zojuist allemaal dacht bij het uitkiezen van de thee. Ik dacht: jij weet vast dat ik de vorige vier keer steeds koos voor het gele earl grey zakje. Als ik weer earl grey kies vind je daar wat van, als ik iets anders kies vind je daar vast ook wat van. Misschien moet ik er zelfs wel een vraag over beantwoorden. Waarbij ik dan weer moet bedenken wat jij als antwoord zou willen horen. Bovendien staat de theedoos bovenop de prullenbak waar ik zo mijn theezakje in moet weggooien. Kan ik het maken om de theedoos alvast op tafel te zetten, voordat jij een zakje gepakt hebt, zodat ik mijn zakje direct kan dumpen? Of moet ik mijn zakje langer laten trekken in mijn thee, tot nadat jij je zakje gepakt hebt. Dan krijg ik wel sterkere thee dan ik lekker vind, maar dat accepteer ik dan maar… Je zult het vast onbeleefd vinden als ik de theedoos verplaats. Bewust koos ik ervoor wél de theedoos op de tafel te zetten, zodat ik mijn zakje kon dumpen en geen extra sterke thee hoefde te drinken… Ik vertel je dit om te laten zien hoe mijn gedachten worstelen met zulke simpele dagelijkse dingen.“

De inhoud was totaal onbelangrijk, de context zegt alles. Experimenteren voelt risicovol en kwetsbaar. Tijd voor kop thee, sterke zwarte Earl grey, met een plons melk en een snufje suiker.


[1] Vanaf 1 september online en offline verkrijgbaar in de boekenwinkels